De Bewoners van De Emmakade en 't Leeg in het jaar 1928.

Bijdrage: 'De Bewoners van De Emmakade en 't Leeg in het jaar 1928, van: Jaap van der Zwaag

Van oudsher kende de gemeente, behoudens enige uitzonderingen, geen officiële straatnamen.

Vroeger werden de huizen aangeduid met een letter ( G=Vissersburen en Nieuwburen; H=Achterom) en een huisnummer. Wanneer precies de straten officieel een naam hebben gekregen? waarschijnlijk rond 1933.

Emmakade

J 31 - J.J. Woudt, vleeshandelaar
J 31a - S.M. v.d. Bijl, hofmeester
J 33 - H. Vlig, visroker
J 36 - T. IJkema, schoenmaker
J 37 - R. Eilers, caféhouder
J 38 - A.C. Molenberg, kleermaker
J 38a - H. Hofstra, filiaalhouder
J 41 - A. Smink, winkelier
J 42 - J. Zwarthoed, viskoopman
J 44 - S. v.d. Berg, smid
J 45 - J. Sterk, vishandelaar
J 47 - G.J. Sterk, vishandelaar
J 48 - S. Sterk, vishandelaar
J 52 - J. de Rook, vishandelaar (dit huis, op de hoek met het Leeg, staat bekend als het huis van Poppe de Rook)

Bewoners in 1832

1.   A547: Jan Hessels Brandenburg, kastelein, huis en erf
2.   A546: Kornelis Thomas van der Pol, kastelein, huis en erf
3.   A539: erven R.L. van Andringa de Kempenaar, huis
4.   A538: Nolke Hielkes Hoekstra, tapper, huis
5.   A537: Sytze Pieters Postma, kastelein, huis
6.   A536: erven Klaas Zwigt, erf
7.   A535: erven Klaas Zwigt, huis
8.   A489: Carst Durks Fortuin, opziener der waterstaat, huis
9.   A488: Auke Johannes van der Veen, arbeider, huis
10. A487: Barra Stapert, huis
11. A486: Hans Annes Wouda en mede-erven, koopman, huis
12. A472: Hans Annes Wouda en mede-erven, koopman, bokkinghang en erf

Bewoners van de Emmakade in ± de jaren '50

Van links naar rechts: 116. Fa. Lienos, kruidenier. 117. Fa. Molenberg, kledingzaak. 118. Café Centrum, familie Sander Krikke. 119. Kantoor Lemmerboot Jan Nieveen. 120. Fa. Wout, vleeswarenwinkel. 121. Spoelstra. 122. Fa Jan Zwarthoed, vishandel. 123. Fam. Jan Nijholt, timmerman. 124. Dames Sanne en Griet Sterk, 1e etage fam. Lonkhuizen. 125. Fam. Gerardus Sterk. 126. Fam. Steven Sterk. 127. Gebr. Sterk, vishandel. Naar hoek-'t Leeg: 1. Fam. Jurjen de Rook. 2. Fam. Otto de Rook (bovenwoning).

Naast (=achter) Eelke Rippen woonde aan de Schanszijde rug-aan-rug Obbe Poepjes (nummer 6). Zijn voordeur zat dus in het andere straatje. In ±1925-1950 was er een open ruimte/pleintje op de kop van dit woonblok. Ontstaan door sloop van panden aan de Beneden-Schans. Met de sloop van de boerderij verdween ook dit woonblok. De achterliggende woningen kwamen zo vooraan.

Afbeelding afkomstig uit de nalatenschap van Johannes Sterk en Dina Visser. Dit betreft de Emmakade zoals deze eruitzag vóór 1898.

• Henk Bergh: Het pakhuis van de Groningen 4 en de Jan Nieveen waar mijn Pake toen werkte, later de Lemster vis hal van Bootsma

• Steven de Jong: De visser met hoed is Klaas Bijlsma. En de vrouw met de ketel is zijn vrouw Ymkje Bijlsma-De Vries. Zij brengt haar man koffie of thee. Dat was de gewoonte in die tijd. Vanuit De Lemmer gingen de vrouwen met de ketel naar de haven. Ymkje woonde mooi dichtbij. In het Leeg boven “De Baan” van Pen. De woning is er nu (2014) nog altijd. Mogelijk is de andere vrouw haar moeder, maar dat is mij niet bekend. Ook de andere mannen zijn mij niet bekend.
• Aanvulling Hillebrand Visser: De man met zijn hand bij het hoofd is Hette Kuipers, alias Hette mei de kruk.

Vanwege de aanleg van de polder gingen ook Klaas en Ymkje verhuizen naar Den Oever (1938). Met hun kinderen Berendsje, Evert en Schelte. In de oorlog (1942) kwamen ze terug naar De Lemmer. Mij is niet duidelijk of de kinderen allemaal mee terug kwamen. (Berendsje en Evert waren toen al ongeveer 20+ jaar en bleven er misschien achter).

Klaas en Ymkje gingen in een woonblok (oorspronkelijk zes kleine woningen) tussen de RK-kerk en boerderij Huitema wonen. Direct achter de boerderij en aan het water. De boerderij op een kaart aangegeven als nummer 1, de woning aangegeven als nummer 2. Eelke Rippen was hun buurman. Deze timmerman woonde in twee panden, waarvan 1 aan de Schanszijde (op de kaart nummer 3+4). De voordeuren in de gevel aan de doorgang of steeg naar de Rien. Aan de Rien een bleekje.

Een afbeelding van de voormalige woning. Zoals zichtbaar is, is de woning hier reeds gesplitst in een boven- en benedenverdieping. De deur aan de rechterzijde biedt direct toegang tot de bovenverdieping. Dit was de voordeur van de verdieping waar mijn grootmoeder woonde. De schoorsteen aan de rechterzijde van het huis behoort tot de bovenverdieping, terwijl de linker schoorsteen verbonden is met de benedenwoning.

Peter Collins

• Elbert L J Bosma: Met 't kantoor van de Lemmer boot. (witte pand) En achter 't loket de heer Hiemstra (later met z'n gezin geëmigreerd naar Australië).
• Klaas Lammers: In het witte huis op de Emmakade hebben mijn pake Jouke Poelstra en mijn oate Aaltje Visser gewoond. Later hebben mijn ouders er ook nog even gewoond. 
• Froukje Zandstra; De loods ernaast was van Zwarthoed.

Fotografie afkomstig uit de nalatenschap van Johannes Sterk en Dina Visser. Op de achterzijde van de afbeelding, waarop de ingestorte muur aan het begin van de Emmakade is vastgelegd, staat vermeld: "+ 1916". Op het bord van het pand is de tekst "Dames, Heeren en Kinderkleeding" te lezen.

De Katholieke Kerk, die zich op de achtergrond bevindt, werd gebouwd in de periode tussen 1897 en 1901. In 1907 werd daarnaast de pastorie gerealiseerd. De kerk draagt de naam Willibrorduskerk en is gelegen tussen de Schans en de Vissersburen.

De afgebeelde foto dateert van aanzienlijke ouderdom. Op basis van de afbeelding kan worden vastgesteld dat aan de Emmakade uitsluitend beide rechter gebouwen nog op hun oorspronkelijke locatie aanwezig zijn. Het rechter gebouw betreft het pakhuis, dat later werd gerenoveerd. Aan de linkerzijde is de vroegere boerderij zichtbaar, waar Jan Zwarthoed als laatste een visverwerkingsbedrijf exploiteerde. Aangezien de woningen aan de Emmakade relatief laag zijn, biedt de afbeelding een aanzienlijke doorkijk naar het achterliggende gebied.

Links van de boerderij valt, door een brede steeg, een deel te zien van het pand dat tegenwoordig bekend staat als 'De Laatste Stuiver'. Iets verder naar rechts is een groot, hoog pand te onderscheiden. Vermoedelijk betreft dit de achterzijde van het huidige Lemster Warenhuis, dat destijds mogelijk bekend was als Pasveer.
De Katholieke Kerk met toren is duidelijk zichtbaar, evenals de spuisluis aan de rechterzijde daarvan. De vele verticale witte lijnen op de afbeelding zullen waarschijnlijk de schoorstenen van de diverse huizen zijn.

Het is niet geheel eenduidig wat het grijze element boven de huizen aan de rechterzijde voorstelt. Mogelijk betreft het een deel van het terrein van de Vluchthaven of van de Oostdam. In ieder geval lijkt het te verwijzen naar een gebied dat destijds nog open verbinding met de zee had. Voorts is een aanzienlijk deel van de 'Kúnderske daem' zichtbaar. Op de voorgrond bevindt zich een van de nachtboten, omringd door kleinere vaartuigen die mogelijk werden gebruikt voor het overladen van goederen.