OOSTERZEE

In Oosterzee lag rond 1200 een kasteel van de graaf van Holland. Onbekend is waar het heeft gelegen; omdat het als tegenwicht tegen de burcht te Kuinre was bedoeld, en omdat rond 1400 Schoterzijl een strategisch punt blijkt, zou men kunnen denken aan het op een inversierug gelegen Huis te Velde in het zuiden van het dorpsgebied. Voorts kunnen in Oosterzee enkele grietmanshuizen worden aangewezen.

Sthynthiema

Op zijn kaart van 1664 geeft Schotanus een huis Stintjema als adellijke of eigenerfde state aan, dichtbij de grens met Echten. Een ononderbroken eigendomsgeschiedenis van het huis of een genealogie van de familie valt niet op te stellen, maar over de positie van de grietmannenfamilie Sthynthiema in Lemsterland is wel het een en ander bekend.

Augustinus Sthynthiema was aan het eind van de 15de eeuw grietman in Lemsterland. Volgens de overlevering binnen de familie van de 16de-eeuwse geschiedschrijver Hamconius, die van hem zou afstammen, sneuvelde hij in de slag bij Laaxum in 1498.

In de 16de eeuw waren Sthyntiema's opnieuw rechters in Lemsterland. Genoemd worden dan: Jochum Idtsz Styntiema, dijkgraaf beoosten Rodeklif en in 1557 voogd over de kinderen van Sipke Anskis te Eesterga, die waarschijnlijk ook tot de familie behoorde, en Jochums zoon Idzard Sthyntiema, in 1571 dijkgraaf en in 1572 grietman van Lemsterland. Met de Terwisga's uit Ooststellingwerf en de Sickinga's bestonden huwelijksrelaties.

Een zoon van genoemde Sipke Anskes te Eesterga - ik duid hun familie aan met de werknaam "Sthynthiema-Eesterga" -, Anske Sipkes, trouwde met de grietmansdochter Lioeits Carste Piersdr, uit Oosterzee, stammend uit de familie "van Echterbrug". Door dit huwelijk vererfden goederen in Eesterga, Oosterzee en Delfstrahuizen aan hun nakomelingen. Anskes schoonzoon Jaen Aenckes alias Iancke Oosterzee was grietman van Lemsterland; diens zoons waren in 1622 eigenaars van twee voorname huizen in Oosterzee.

Anskes zoon Sipcke Ansckes werd in 1587 ook Ciprianus Styntiema genoemd.4012 Hoewel er ongetwijfeld van een verband sprake is, kon de geschiedenis van deze personen nog niet via het stem- en floreencohier met die van het in 1664 aangegeven huis Stintjema in verbinding worden gebracht.

Het Blauwhuis en de state Oosterzee

Kerste Piers was van 1539 tot 1571 grietman van Lemsterland. Hij was afkomstig van Echterbrug, waar hij goederen bezat ter weerzijden van de naar zijn vader genoemde Pier Karstes sloot. Hij woonde ten noorden van deze sloot, dus onder Delfstrahuizen. Ik noem zijn familie gemakshalve "van Echterbrug".

In 1540 werd hij aangemaand zich als grietman binnen zijn grietenij te vestigen. Hij zegde dat toe, maar verdedigde zich tegelijk dat hij woonde zoe nae by de gryetenye van Lempster Vyfgae, dat men mit twie schoeten van eenen boege dar inne soude moegen (kunnen) schieten. Hij vestigde zich te Oosterzee, waar hij inderdaad land aankocht en waar later, in de jaren 1582/1587, Kerste Piers sate nog werd genoemd.

Kerste Piers had twee dochters, die beiden met een man uit de familie "Sthynhiema-Eesterga" trouwden. In het bezit van hun nakomelingen vallen later ondermeer de goederen van Kerste Piers te Delfstrahuizen en Oosterzee terug te vinden. Waarschijnlijk ligt ook de oorsprong van (één van?) de beide in 1622 door Winsemius genoemde huizen van de familie Van Oosterzee in dit bezit van Kerste Piers: Oosterzee heeft het Blauw-huys van den grietman - Christiaen Oosterzee - by hem bebout ende met een gracht ghesterckt, ende is noch een state te Oosterzee van den ouden grietman Iancke Oosterzee, Bernardus Oosterzee ghehorende.

Winsemius beeldde het huis van Chr. Oostersee als adellijk huis af, niet ver ten oosten van het rechthuis en de Molensloot af. De door Winsemius genoemde Iancke Oosterzee, oftewel Jaen Aenckes uit Eesterga, want hij werd waarschijnlijk bedoeld, was van 1584 tot 1611 grietman van Lemsterland. Zijn goederen te Oosterzee werden ingebracht door zijn eerste vrouw, Lol Anske Sipckesdr, die ze van haar moeder Lioeits Carste Piersdr erfde. De laatste was op haar beurt dochter van de grietman Kerste Piers die zich na 1540 in Oosterzee gevestigd had. Christiaen en Bernardus Oosterzee, de eigenaars van het omgrachte Blauw-huys en van de state te Oosterzee, waren zoons van Jaen Aenckez en dus achterkleinkinderen van Kerste Piers. Zij noemden zich bij hun inschrijving aan de universiteit Eurothalassius ("van Oosterzee").

Interessant is dat het waarschijnlijk dus nieuw gestichte grietmanshuis in het midden van de 16de eeuw nog "met een gracht gesterkt" werd. De verdere eigendomsgeschiedenis van het huis kon via stem- en floreencohieren nog niet worden getraceerd. Eekhoff gaf het in 1853 aan; opmerkelijk is dat rond de huisplaatsen van de sate ten oosten daarvan (FC39) in 1832 en 1853 zich in de percelering nog inmiddels gedempte grachten aftekenden. Vergiste Eekhoff zich bij zijn localisatie?

Eigenaars 

Kerst Piers, te Delfstrahuizen, later te Oosterzee. Dochter: Lioeits Carste Piersdr. Zij trouwde met Anske Sipkes ("Sthynthiema") uit Eesterga. Dochter: Lol Anske Sipckesdr. Zij trouwde met Jaen Aenckes, grietman. Zonen: Christiaen van Oosterzee, grietman, op het Blauwhuis; en Bernardus van Oosterzee op de state te Oosterzee.

P.N. Noome: De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners

Het begon allemaal in Friesland, waar te Langezwaag in het gezin van rijtuigenmaker Hendrik Meerding op 21 april 1889 een eerste zoon geboren werd, die naar zijn grootvader, Klaas Hendriks Meerding, werd vernoemd. Na het doorlopen van de lagere school ging hij aan de slag in het bedrijf van zijn vader, dat zich ondertussen ook bezig hield met rijwielen en auto’s.

www.mego-minimax.info

Smederij

Vraag van Anneke Bosscha : Van Alie Touwen-Bosscha uit Meppel, nicht van mijn man Koop Bosscha, kregen wij deze foto met de vraag wie hier op staan. Alie staat er zelf ook op, achteraan met de hand naar haar gezicht.

De foto schijnt gemaakt te zijn tijdens een feestavond van de NOVAC fabriek in Oosterzee. Waarschijnlijk bij een jubileum van het zoveel jarig bestaan van de fabriek. Ik hoop dat iemand aan namen kan helpen.

Johannes Adema

Het arkje wat hier links op de afdruk te zien is van Gert van Maanen, Gert vertelt het volgende: Van 1976 tot 1991 was hier een vestiging van het Instituut voor Oecologische Onderzoek (biologische station), dat gevestigd was in een woonarkje in het haventje van Oosterzee, later zat deze in een schoolgebouw even buiten Gietersebrug.