In en om de Kerk Lemmer |2|

1954: Geref. kerk te Echtenerbrug werd door brand verwoest.

Door nog niet met zekerheid vast te stellen oorzaak, brak in de nacht van Zaterdag op Zondag brand uit in de Gereformeerde kerk te Echtenerbrug. Het gebouw stond in een minimum van tijd in lichter laaie en de spoedig ter plaatse zijnde brandweerploegen van Echten en Lemmer waren dan ook niet meer in staat het voor een totale verwoesting te behoeden.

Goed werk hebben ze echter wel gedaan. De kerk staat namelijk in de kom van het dorp en het overslaan van het vuur op de dichtbij gelegen huizen was verre van denkbeeldig. Dat dit niet is gebeurd is te danken aan ’t resolute optreden van de gemeentelijke brandweer. Trouwens het feit dat er vrijwel geen wind stond speelde de mannen in de kaart.

Ook de brandweer van Heerenveen verscheen ter plaatse met een hoge-druk-mistspuit en een ladderwagen. De mistspuit deed voortreffelijk werk. Men vermoedt dat het vuur is ontstaan in de rookleidingen van de pas in gebruik genomen hete-lucht-verwarming. De juiste oorzaak is echter nog niet bekend. Het gebouw was verzekerd. Na de brand die half vier ’s nachts uitbrak en ’s morgens half negen was bedwongen leverde de kerk een troosteloze aanblik op.

Grote IJspegels hingen aan de geblakerde balken en de gebroken ruiten. Het haantje van de torens lag als een stuk oud roest tussen de as van de weggebrande vloer, die op het half bevroren bluswater dobberde. Boven de kale nog rechtopstaande muren, welfde zich een helder blauwe lucht het dak was verdwenen. Een verwoest bedehuis; een dakloze gemeente....

Eigenlijk heeft Echten-Echtenerbrug, twee dakloze gemeenten want ook de Nederlands Hervormden vergaderden tijdelijk in dit gebouw. Hun kerk wordt namelijk opgeknapt en is dus niet geschikt om voor de diensten te worden gebruikt. Vandaar dat de mensen van Echtenerbrug.

Zondag niet ter kerke togen overigens in tegenstelling met de verwachtingen, want het was een zeer bijzondere dag. De Gereformeerde predikant ds M. Vlaming zou namelijk in verband met z’n vertrek naar Gouda een afscheids-predikatie houden.

Het ging niet door, zoals het vertrek zelf voorlopig ook niet zal doorgaan. Dominee Vlaming blijft nog een poosje in Echtenerbrug, om alle moeilijkheden die door de brand zijn ontstaan mee uit de weg te ruimen.

Foto van Hillebrand Visser: Echten, St. Laurenskerk.

Klokkenstoel Bantega. In Bantega dat ontstond als de veenkoloniale nederzetting Echtenerpolder is het kerkhof met de nog jonge klokkenstoel (1923, gerestaureerd in 1973), met een klok uit 1948 en een weerhaan op het schilddak.

Kerk in Oosterzee. In 1543 werd de vicarus Frans van Oosterzee verbannen.

De Herv., die hier 900 in getal zijn, behooren tot de gem. van Oosterzee-en-Echten, die hier eene kerk heeft. Deze kerk, die eenen fraaijen spitsen toren plagt te hebben, welke reeds van overlang vervallen is, staat landwaarts in, aan den westkant van den rijweg, van Heerenveen naar de Lemmer, waarlangs ook bijna alle de huizen aan den noordkant zijn gebouwd.

De kerk zelve, een langwerpig vierkant gebouw, 22 ell. 6 palm. lang, en 9 ell. 4 palm. breed, is in 1706 gebouwd, nadat de vorige, welke van eenen geheel anderen bouwtrant was, door eenen harden wind was ingestort. De predikstoel staat in het midden, hoewel hij beter aan het oosteinde zoude geplaatst zijn.

De nette koepelvormige toren is in 1798, ter vervanging van eenen klokkenstoel, welke er destijds bestond, op de kerk geplaatst. De eerste, die in deze gemeente het leeraarambt heeft waargenomen, is geweest Antonius Nicolai, die hier spoedig na de Hervorming was, en welligt niet in vaste dienst, maar ter leen.

De Doopsgez., die er 4 in getal zijn, behooren tot de gem. van Joure. - De 16 R. K., die er wonen, behooren tot de stat. van de Lemmer. - De school wordt gemiddeld door een getal van 90 leerlingen bezocht.

Kerk te Oosterzee.

De Herv., die hier wonen, behooren tot de gem. van St. Jansga-en-Delfstrahuizen, welke ook hier eene kerk heeft. - De R. K., die men er aantreft, worden tot de stat. van Heerenveen gerekend. De eerste, die alhier het leeraarambt heeft waargenomen, is geweest Theodorus Johannes de Bever (de Beveren), die voor het jaar 1619 herwaarts kwam, en in het jaar 1625 naar Noordwoude, in Groningerland vertrok.

(Hy heeft eerft te Groningen, en vervolgens te Leyder geftudeert, daar hy zig voomamentfyk aan het onder wys van den beroemden Weffelms overgav. Zyne eerfte ftandplaats was Schellinghout onderde Claffis van Hoorn, daar hy in 't Jaar 1729. in de plaats van zyn Broeder Antonius Wilhelmus beroepen, en door Zynen Vader beveftigt wiert. Van daar wiert hy in Mey 1731. beroepen te Schip luyde, onder de Claflis van Delvt. Daar hy mede door Zyn Vader beveftigt wiert. Van daar wiert hy 17 October 1734. beroepen te Vlissingen in de plaats van Jacobus Andriesen, er den 12 December daar aan beveftigt. Hy is by groot en kleyn onder ons Zeer bemind geweeft. Zyn talent was toen zeer kort, maar klaar, te prediken, 't geen hy met zeer aangename gaven)

Op 4 mei 1908 is de eerste steen gelegd voor de hervormde kerk in Delfstrahuizen. Vier maanden later op 6 september is de eerste kerkdienst gehouden in de nieuwe kerk. Dit is zondag 18 mei gevierd met een feestelijke herdenkingsdienst.

De kerk in Delfstrahuizen die altijd viel onder de Hervormde Gemeente St.Johannesga werd tot ca. 1945 geleid door een godsdienstonderwijzer. Van 1945 tot 1972 was er zelfs een eigen predikant. Er is nog steeds elke zondag een dienst voor een 35-tal kerkgangers. Met vier kerkenraadleden is Delfstrahuizen nog steeds ‘zelfvoorzienend’ binnen de hervormd gemeente St. Johannesga. Voormalig godsdienstleraar Jan Dokkum ligt begraven op de plek waar de preekstoel van de oude kerk zich bevond. Hij overleed in 1913, maar zijn grafsteen is nog intact.

Interieur kerk Delfstrahuizen.

Drie foto's boven en onder van Hillebrand Visser: Hervormde kerk Delfstrahuizen. Deze kerk heeft de overgrootvader van Hillebrand Visser gebouwd.

De Herv., die hier 200 in getal zijn, behooren tot de gem. van Lemmer-Eesterga-en-Follega. Zij hadden er vroeger eene kerk, doch deze is in de zeventiende eeuw afgebroken, zoodat er thans niet meer dan een klokkenstoel bestaat. (In Follega heeft tot in de 18de eeuw een kerk gestaan waar nu, wat achteraf gelegen, het kerkhof (met een baarhuisje met sierlijke dakranden) met een klokkenstoel (vernieuwd in 1984) en een klok uit 1596 (Peter van den Ghein) die hangt onder het witte helmdak met weerhaan.

In 1548 leerde de pastoor van Follega zijn gemeente dat men geen heiligen moest aanroepen en dat het 'geestelycke hourerye' was om kaarsen voor heiligen in de kerk te ontsteken, zonder met de naaste verzoend te zijn. De pastoor van Follega Sixtus Bauckonis werd in 1549 veroordeeld tot een studieverblijf aan de universiteit van Keulen of Leuven).

De R. K., van welke men er 25 aantreft, worden tot de stat. van de Lemmer gerekend. Er schijnt in de nabijheid der Follegabrug vroeger ook eene R. K. kerk te hebben gestaan, welke voor ruim 80 jaren moest zijn afgebroken. De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 70 leerlingen bezocht.

Klokkenstoel te Follega.


Het kerkje "op 't Ein" op 't Turfland te Lemmer.

‘It lytse tsjerkje op it ein’.

Het is een begrip in Lemmer. Het is het gebouwtje van de Gereformeerde Gemeente. Maar sinds 8 september 2002 zijn de deuren zondags dicht. De kerkelijke gemeente is na 123 jaar opgeheven.
In tien jaar tijd daalde het ledental van de strengreformatorische gemeente van 176 naar 41 nu. Er waren bij de laatste telling nog 29 leden en 12 doopleden.

Een eigen predikant had de gemeente sinds 1909 niet meer. Gastpredikanten, studenten en ouderlingen gingen sindsdien voor in de gemeente. Minne Brouwer was tot het laatst de enige ouderling van de gemeente. 35 jaar zat Minne Brouwer in de kerkenraad als ouderling en daarvoor was hij ook diaken.

Over de uiteindelijke opheffing is drie keer vergaderd door de gemeente. De eerste keer was in 2000. Twee maal besloten de leden om door te gaan, ondanks het kleine ledental. ,,Bij de derde keer was de meerderheid vóór opheffing. Een moeilijk besluit omdat daarmee een stuk geschiedenis zou verdwijnen. Op 8 september zat het kerkje ‘op it ein’ voor de laatste keer vol. Ds Vreugdenhil preekte over de tekst uit Hebreeën 13:14: ‘Want wij hebben hier geen blijvende stad, maar wij zoeken de toekomende’. Het Woord gaat verder, God is niet aan een plaats of tijd gebonden, was de bemoedigende boodschap.

De oude boeken van de kerk, zoals bijbels, catechismusboeken en preekgeschriften zijn onder de gemeenteleden verdeeld. De collectestokken werden verloot. Verder is de kerk nog geheel in oude staat. Het doopvont en het avondmaalsstel staan er nog.

Synagoge - Schans 29 Lemmer.

Gereformeerde Kerk - Nieuwburen 36 Lemmer.

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.