Sta een ogenblik stil... (2)

Nu volgen de Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog uit Lemsterland.

In Lemmer woonde voor 1741 ten minste één joodse familie, die Turksma heette. Vanaf 1770 leverde een niet-joodse herberg (Herbergh. De Wyldeman) koosjer voedsel aan joden die gebruik maakten van het veer Amsterdam- Lemmer. Aan een muur van de herberg hing een bordje met het opschrift 'koosjer'.

De synagoge aan de Schans, in gebruik sinds 1820, werd in 1866 met hulp van het stadsbestuur opgeknapt en ingewijd op 27 juli van dat jaar. De joodse begraafplaats werd in 1801 gekocht en lag aan de voet van de Zeedijk. De oudste grafsteen is van 1817. Vanwege overstromingen werd besloten de doden elders te begraven en in 1876 schonk de burgemeester van het nabijgelegen dorp Tacozijl, jonkheer Jacob van Swinderen, een stuk land in Tacozijl voor dit doel.

De enige joodse vereniging in Lemmer was Tov we-Chesed, (God is liefde/goedheid) opgericht in 1906 voor bestudering van de Tora en verzorging van de overledenen. In 1924 werd Lemmer bij het gebied van de joodse gemeente te Sneek getrokken. De synagoge is tot 1920 gebruikt en daarna verbouwd tot een woonhuis.

Drie joden die in 1941 nog in Lemmer woonden, zijn door de Duitsers gedeporteerd en vermoord. Hun namen staan vermeld op een gedenksteen die op 4 mei 1990 is onthuld op de joodse begraafplaats in Tacozijl. In 1989 werd deze begraafplaats door de Stichting Joodse Begraafplaats Tacozijl geheel gerestaureerd. Het onderhoud wordt verzorgd door 'It Fryske Gea'.

Op deze site kunt U ook de achtergronden, gezin, familieleden en gebeurtenissen van onderstaande personen vinden. www.joodsmonument.nl


Sarah (Saartje) Blok, gewoond hebbend op de Nieuwburen 11 te Lemmer, geboren op 25 juni 1876 te Lemmer, overleden op 19 november 1942 in het Concentratie kamp Auschwitz te Oswiecim, 71 jaar, dochter van Joseph Blok en Naatje Levie de Jong.


Jozeph Blok. Lemmer, 10 oktober 1878. Auschwitz, 19 november 1942. 64 jaar, zoon van Hartog Blok en Natje Schrijver.

Jozeph Blok, gewoond hebbend op de Nieuwburen 11 te Lemmer, geboren op 10 oktober 1878 te Lemmer. Overleden op 19 november 1942 in het Concentratie kamp Auschwitz te Oswiecim, 64 jaar, zoon van Hartog Blok en Natje Schrijver.


Hartog Blok, geboren op 16 december 1882 te Lemmer, overleden op 21 september 1942 in het Concentratie kamp Auschwitz te Oswiecim.

4 mei 1995: 's Middags vond een korte plechtigheid plaats, op de Joodse begraafplaats in Tacozijl. Burgemeester J. Bosma, van de gemeente Lemsterland legt een krans bij het monument.

Bron en foto: nl.wikipedia.org Op de begraafplaats bevindt zich ook een herinneringsmonument aan het feit dat drie Lemster Joden die in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters werden gedeporteerd, in het vernietigingskamp Auschwitz hun einde hebben gevonden.


Goutje Cauveren-Benninga. Lemmer, 27 januari 1894. Sobibor, 20 maart 1943. 49 jaar, dochter van Benjamin Benninga en Judith van Crefeld. Gehuwd op 9 oktober 1918 met Hartog Cauveren.


Johanna Wolff-Benninga. Lemmer, 3 januari 1891. Auschwitz, 6 oktober 1944. 53 jaar, dochter van Benjamin Benninga en Saartje de Leeuw.


Simon Benninga. Lemsterland, 22 mei 1879. Auschwitz, 25 januari 1943. 63 jaar, zoon van Benjamin Benninga en Lea van Dam.


Kaatje Benninga. Lemsterland, 27 november 1899. Auschwitz, 25 januari 1943. 43 jaar, dochter van dochter van Benjamin Benninga en Judith van Crefeld.


Henriette van Messel-Culp. Lemmer, 4 januari 1877. Apeldoorn, 24 mei 1941. 64 jaar, dochter van Baruch Culp en Mette Salomon de Jong. Gehuwd met Philippus Uri van Messel, die in 1936 te Leeuwarden overleed.


Jacob Culp. Lemmer, 27 januari 1879. Amsterdam, 22 december 1940. 61 jaar, zoon van Baruch Culp en Mette Salomon de Jong. Gehuwd in 1908 te Düsseldorf met Johanna Simons.


Aron van Dantzich. Lemmer, 24 mei 1892. Sterfplaats onbekend, Sterfdatum onbekend, zoon van Benjamin van Dantzich en Kaatje Polak. www.communityjoodsmonument.nl


Jantje Davidson-de Jong. Lemsterland, 15 juli 1855. Auschwitz, 6 maart 1944. 88 jaar, dochter van Heiman Israels de Jong en Sara Siemens de Jong.


Mietje Wittenburg-Davidson. Lemsterland, 21 april 1878. Overleden op 9 april 1943 te Sobibór (Polen) 64 jaar, dochter van Markus Davidson en Froukje Vellema. Gehuwd met Eliazer Wittenburg, geboren op 24 augustus 1882 te Amsterdam, overleden op 9 april 1953 te Sobibór (Polen) zoon van David Wittenburg en Eva Wijnschenk.


Mina Davidson. Lemsterland, Lemsterland, 22 mei 1882. Auschwitz, 25 januari 1943. 60 jaar, dochter van Marcus Davidson en Froukje Velleman.


Esje Mendels-Davidson. Lemsterland, 13 maart 1884. Sobibor, 20 maart 1943. 59 jaar, dochter van Marcus Davidson en Froukje Velleman.


Feikje van Bergen-Davidson. Lemsterland, 29 juli 1888. Auschwitz, 10 september 1942. 54 jaar. Dochter van Marcus Davidson en Froukje Velleman‏, dochter van Marcus Davidson en Froukje Velleman.


Machiel Davidson. Lemsterland, 21 juli 1893. Auschwitz, 28 februari 1943. 49 jaar, zoon van Marcus Davidson en Froukje Velleman.


Debora de Bruin-Italie. Lemsterland, 3 februari 1862. Sobibor, 30 april 1943. 81 jaar, dochter van Asser Italie en Sophia Ecksteyn. Gehuwd op 21 augustus 1897 te Leeuwarden met Joseph de Bruin.


Isidor Italie. Lemsterland, 1 november 1863. Sobibor, 2 april 1943. 79 jaar, zoon van Asser Italie en Sophia Ecksteyn.


Anna Rachel de Lieme-Italie. Lemsterland, 4 september 1871. Sobibor, 30 april 1943. 71 jaar, dochter van Asser Italie en Sophia Ecksteyn.


Aleida van Gelder-Italie. Lemsterland, 4 december 1873. Sobibor, 9 april 1943. 69 jaar, dochter van Asser Italie en Sophia Ecksteyn.


Jantje Jacobs. Lemsterland, 6 november 1883. Auschwitz, 19 november 1942. 59 jaar, dochter van Jacob Jacobs en Duifje van Dam. Jantje was tot december 1940 wijkverpleegster in Echtenerbrug en woonde in Echten. www.joodsmonument.nl


Mette Jacobs. Lemsterland, 22 september 1881. Sobibor, 9 april 1943. 61 jaar, dochter van Jacob Jacobs en Duifje van Dam.


Sara de Jong-de Jong. Lemsterland, 20 maart 1869. Auschwitz, 7 december 1942. 73 jaar, dochter van Abraham Israel de Jong‏‎ en Rebecca de Jong‏‎.


Hanna Blits-de Jong. Lemsterland, 5 september 1870. Amsterdam, 10 oktober 1942, dochter van Abraham Israel de Jong‏‎ en Rebecca de Jong‏‎. Hanna Blits-de Jong heeft onder druk van de omstandigheden een einde aan haar leven gemaakt. 72 jaar.


Levie de Jong. Lemsterland, Lemsterland, 5 maart 1875. Auschwitz, 14 januari 1943. 67 jaar, zoon van Abraham Israel de Jong‏‎ en Rebecca de Jong‏‎.  


Naatje Rokkestikker-de Jong. Lemsterland, 27 september 1879. Sobibor, 21 mei 1943. 63 jaar, dochter van Abraham Israel de Jong‏‎ en Rebecca de Jong‏‎.


Hester de Jong. Lemsterland, 28 mei 1881. Sobibor, 30 april 1943. 61 jaar, dochter van Israel de Jong en Mietje van der Hak.


Salomon de Jong. Lemsterland, 3 november 1882. Sobibor, 16 juli 1943. 60 jaar, zoon van Abraham Israel de Jong‏‎ en Rebecca de Jong‏‎.


Sara Polak-de Jong. Lemsterland, 23 april 1891. Sobibor, 7 mei 1943. 52 jaar, dochter van Israel de Jong en Hendrina van der Woude.


Mette Arons-de Jong. Lemsterland, 24 november 1892. Sobibor, 28 mei 1943. 50 jaar, dochter van Israel de Jong en Hendrina van der Woude.


Abraham de Jong. Lemmer, 28 september 1893. Auschwitz, 19 augustus 1942. 48 jaar, zoon van Salomon de Jong en Sara van der Hak.


Duifje Polak-de Jong. Lemsterland, 28 juli 1897. Auschwitz, 1 februari 1943. 45 jaar, dochter van Israel de Jong en Hendrina van der Woude.


Jacob de Jong. Lemsterland, 16 mei 1899. Sobibor, 9 juli 1943. 44 jaar, zoon van David de Jong en Debora van der Woude.


Abraham Arnold de Jong. Lemsterland, 14 januari 1901. Auschwitz, 12 februari 1943. 42 jaar, zoon van David de Jong en Debora van der Woude. Gehuwd met Anna de Jong-Dikker, geboren op 29 oktober 1901 te Amsterdam, overleden op 12 februari 1943 Auschwitz. Omgebracht samen met hun dochter Louise Debora de Jong, geboren op 16 mei 1938 te Amsterdam, overleden op 12 februari 1943 te Auschwitz.


Bertha Jeanetta Henderika de Jong. Lemsterland, 24 juli 1906. Auschwitz, 10 september 1943. 37 jaar.


Bardiena Krammer. Lemsterland, 20 augustus 1885. Auschwitz, 29 oktober 1942. 57 jaar, dochter van David Krammer en Mietje Keizer.


Herman Krammer. Lemsterland, 18 maart 1887. Sobibor, 14 mei 1943. 56 jaar, zoon van David Krammer en Mietje Keizer.


Harry Leefsma. Lemmer, 16 december 1916. Auschwitz, 23 september 1942,  zoon van David Leefsma en Esther Hoogstraal. Gehuwd op 19 maart 1941 te 's-Gravenhage met Elisabeth Andriesse, geboren op 10 oktober 1917 te 's-Gravenhage, overleden op 30 september 1942 te Auschwitz.

Dit is een opname uit ongeveer 1914 van het atelier Leefsma, dat toen in de Schans gevestigd was. De tafels met de naaimachines tegen elkaar geschoven en op alle tafels ligt naaiwerk. Op de achtergrond een rek waar kleren aan hangen, het wordt goed duidelijk gemaakt dat het hier om een atelier gaat. Wat zelden voorkomt bij zulke oude foto′s is hier wel het geval alle namen zijn op de achter kant vermeld. Bovenstaande van links naar rechts zijn afgebeeld, Antje Kooistra, Geertruida (Truus) de Jong, Jantje Koning, Rieka Kofman en Clasiena de Jong. Zittend in dezelfde volgorde, Petronella (Nella) de Jong, mevrouw Leefsma, Geertje Kok, Grietje Kracht en Pietje Kooistra.

Sara Kirby-Nieweg, vertelt: Harry Leefsma, is in 1916 geboren in Lemmer. Hij was de zoon van Esther Hoogstraal, die dan de mevrouw Leefsma op de foto moet zijn. Zij was getrouwd met David Leefsma, de broer van mijn grootmoeder Sara Josina Leefsma, die met Samuël Wolf getrouwd was. Zij hadden een textielzaak in Heerenveen op Lindegracht 13, waar ik opgegroeid ben. Mijn moeder, Miesje Nieweg-Wolf, was hun dochter. Zowel David Leefsma, als Esther Hoogstraal, waren familie van mij. Esther Hoogstraal van mijn vaders kant, de Niewegs.


Reintje de Jong-van Leer. Lemsterland, 26 april 1881. Auschwitz, 21 september 1942. 61 jaar, dochter van Leman van Leer en Hendrikje de Jong. Gehuwd 12 december 1901 te Amsterdam met Israel de Jong, geboren op 3 september 1864 te Lemsterland, overleden op 26 maart 1907 te Amsterdam, zoon van Levie Israels de Jong en Duifje Mozes van der Woude.


Abraham van Leer. Lemsterland, 14 mei 1883. Auschwitz, 22 oktober 1942. 59 jaar, zoon van Leman van Leer en Hendrikje de Jong. Gehuwd op 19 april 1917 te Den Helder met Dina van Praag, geboren op 21 juni 1881 te Den Helder, overleden op 7 mei 1943 te Sobibor, dochter van Barend van Praag en Mietje Werkendam.


Zadok van Leer. Lemsterland, 22 april 1885. Auschwitz, 31 januari 1943. 57 jaar, zoon van Leman van Leer en Hendrikje de Jong. Gehuwd op 5 december 1912 te Amsterdam met Reina Parijs, geboren op 9 februari 1885 te Amsterdam, overleden op 7 december 1942 te Auschwitz, dochter van Isaac Parijs en Rachel Dreese.


Esther van Praag-van Leer. Lemsterland, 30 april 1888. Auschwitz, 21 september 1942. 54 jaar, dochter van Leman van Leer en Hendrikje de Jong. Gehuwd op 14 september 1911 te Zaandam met Isaäc van Praag, geboren op 21 juli 1888 te Amsterdam, overleden op 21 september 1942 te Auschwitz, zoon van Philip van Praag en Esther Stokvis.


Arie Mendels. Lemsterland, 15 november 1857. Sobibor, 9 juli 1943. 85 jaar, zoon van Levie Mendels en Hester de Vries.


Mietje Delmonte-Mendels. Lemsterland, 2 mei 1861. Sobibor, 21 mei 1943. 82 jaar, dochter van Emanuel Mendels en Pietje de Vries. Gehuwd met Jacob Delmonte, geboren op 25 augustus 1859 te Amsterdam, overleden op 21 mei 1943 te Sobibor.


Pietje van Straten-Mendels. Lemsterland, 13 september 1874. Auschwitz, 14 januari 1943. 68 jaar, dochter van Abraham Mendels en Mina Davidson. Gehuwd met Salomon van Straten, geboren op 4 mei 1867 te Deil, overleden op 8 juni 1942 te Apeldoorn.


Henderina Peekel-Mendels. Lemsterland, 29 september 1876. Sobibor, 30 april 1943. 66 jaar, dochter van dochter van Jacob Mendels en Rebecca Delmonte. Gehuwd met Simon Peekel, geboren op 6 mei 1876 te Amsterdam, overleden op 30 april 1943 te Sobibor.


Rosette Sloggem-Mendels. Lemsterland, 5 oktober 1879. Auschwitz, 27 november 1942. 63 jaar, dochter van dochter van Jacob Mendels en Rebecca Delmonte. Gehuwd met Benjamin Sloggem, geboren op 9 april 1875 te Amsterdam, overleden op 27 november 1942 te Auschwitz, zoon van Philip Sloggem en Sara Toledo.‏


Pietje Morpurgo-Mendels. Lemsterland, 11 februari 1882. Auschwitz, 19 februari 1943. 61 jaar, dochter van dochter van Jacob Mendels en Rebecca Delmonte. Gehuwd met Mordechai Morpurgo, geboren op 9 april 1885 te Amsterdam, overleden op 22 oktober 1942 te Oświęcim.


Pietje Bloemendal-Mendels. Lemsterland, 6 maart 1885. Auschwitz, 27 augustus 1943. 58 jaar, dochter van Salomon Mendels en Annechien Frank. Gehuwd met Benjamin Bloemendal, geboren op 8 augustus 1884 te Groningen, overleden op 8 januari 1932, 47 jr oud


Herman Speijer. Lemsterland, 1 september 1918. Sobibor, 4 juni 1943. 24 jaar.


Abraham van der Woude. Lemsterland, 7 december 1875. Sobibor, 23 april 1943. 67 jaar, zoon van Salomon van der Woude en Sara de Jong. Gehuwd met Esther Levi van Koppelen, geboren op 18 mei 1877 te Rotterdam, overleden op 23 april 1943 te Sobibor.


Jacob van der Woude. Lemsterland, 26 mei 1876. Auschwitz, 23 november 1942. 66 jaar, zoon van Abraham van der Woude en Jette Meyer. Gehuwd met Henny Gossels, geboren op 10 januari 1881 te Emden, overleden op 23 november 1942 te Auschwitz.


Martha van der Woude. Lemsterland, 13 januari 1879. Auschwitz, 15 oktober 1942. 63 jaar, dochter van Machiel van der Woude en Froukje Haaxma. Ongehuwd.


Betje de Levie-van der Woude. Lemmer, 7 juni 1907. Auschwitz, 5 november 1942. 35 jaar, dochter van Machiel van der Woude en Froukje Haaxma. Gehuwd met Andries de Levie, geboren op 18 augustus 1908 te Wildervank, overleden op  31 maart 1943 te Auschwitz.


Martha van der Woude. Lemsterland, 9 november 1910. Auschwitz, 23 november 1942. 32 jaar, dochter van Machiel van der Woude en Froukje Haaxma.


Benjamin Zeehandelaar. Lemsterland, 4 april 1863. Sobibor, 9 april 1943. 80 jaar, zoon van Salomon Zeehandelaar en Kaatje Frankfort. Gehuwd met Bertha Weijl, geboren op 16 februari 1866 te Oldenzaal, overleden op 30 januari 1935 te Amsterdam.


Israel Zeehandelaar. Lemsterland, 26 augustus 1870. Sobibor, 7 mei 1943. 72 jaar, zoon van Salomon Zeehandelaar en Kaatje Frankfort. Gehuwd met Dora Meijer, geboren op 15 oktober 1869 te Altona (Duitsland), overleden op 7 mei 1943 te Sobibor.